SIFATLAR (ÖN ADLAR)

          Nesnelerin özelliklerini belirten sözcüklere sıfat denir.Sıfatlar, ad soylu sözcüklerdir. Bu adlar başka bir adın özelliğini belirttikleri ve niteledikleri zaman sıfat olurlar . Bu durumda kendisinden sonra mutlaka bir ad gelir . Onun için sıfatlara aynı zamanda "önad" da denir ve örnek verilirken sıfattan sonra gelen ad da yazılır : şirin (kız) , ince (kitap) , üç (kişi) ...

Yukarıdaki örneklerde sıfat olarak kullanılan sözcükler adı nitelemedikleri veya belirtmedikleri zaman ad olurlar . Aşağıdaki iki cümlede sarı ve iki sözcükleri ad olarak kullanılmıştır .

        Sarı , sevilen bir renktir . Saat ikide size geleceğim . İki,benim uğurlu sayımdır.

         Özel adlar ve bazı yapım ekleriyle türetilmiş adlar sıfat olarak kullanılamaz.  Ancak her sıfat ad olarak kullanılır .

         Çoğul ekleri (-ler / -lar) doğrudan doğruya nesnelerin sayısı ile ilgili olduğundan nesneleri belirten veya niteleyen sıfatlara getirilemez . İki (kişi) , çalışkan (öğrenci) , eski (kitap)  diyebiliriz. Ancak ikiler (kişi) , çalışkanlar (öğrenciler) , eskiler (kitap) diyemeyiz .

 Sıfat Çeşitleri :

1-       Niteleme Sıfatları : Nesnelerin renkleri , biçimleri , durumları gibi kalıcı özelliklerini anlatan sıfatlardır . Yazar (kasa) , geçmiş (zaman) , kırmızı (kitap) , sarı (ev) , kalın (duvar) , eski (sokak) , geçen (yıl) , tembel (adam) , kuvvetli (irade) ...

2-     Belirtme Sıfatları : Nesnelerin yerlerini , sayılarını , soru veya belirsizlik durumlarını anlatan sıfatlara denir .Belirtme sıfatları dörde ayrılır .

a-     İşaret Sıfatları : Adları işaret yoluyla belirten sıfatlara denir .İşaret sıfatları şunlardır : bu , şu , o . Bu (film) , şu (çiçek) , o (taş)

b-    Sayı Sıfatları : Adları sayı yoluyla belirten sıfatlara denir . Sayı sıfatları şu gruplara ayrılır.

                                                            I.      Asıl Sayı Sıfatları : Nesnelerin sayısını bildiren sayı sıfatlarıdır . Aslında sayı imidirler . İki (gün) , beş (kişi) , on (masa) , elli (asker) , iki yüz (kitap) , bin altı yüz seksen (lira) , bir milyon (insan) . “Bir” sayı ismi hem asıl sayı sıfatı hem de belgisiz sıfat olarak kullanılabilir . Sınıfta sadece bir kitap kalmış . (Kitabın sayısını belirtiyor . Asıl sayı sıfatıdır.) Bir gün beni de bulamazlar (Günün herhangi bir gün olduğunu belirtiyor . Belgisiz sıfattır .)

                                                       II.      Sıra Sayı Sıfatları : Nesnelerin sırasını , derecesini bildiren sayı sıfatlarıdır . Birinci (sınıf) , yedinci (gün) , yirminci (asır) ...

                                                   III.      Paylaştırma Sayı Sıfatları : Nesnelerin eşit parçalara ayrıldığını bildiren sayı sıfatlarıdır . Ünsüzle biten sayılara (-ar / -er) ; ünlüyle biten sayılara (-şar / -şer) yapım eki getirilerek yapılır . İkişer (gün) , beşer (elma) , yedişer (öğrenci) ...

                                                       IV.      Kesir Sayı Sıfatları : Nesnelerin eşit bölünen parçalarından bir kısmını belirten sayı sıfatlarıdır . Bir kelime grubu şeklindedirler . Dörtte bir (elma) , çeyrek (ekmek) , yarım kilo (portakal) , yarım (karpuz) , çeyrek (porsiyon) ...

                                                           V.      Topluluk Sayı Sıfatları : Asıl sayı sıfatlarına “-z” eki getirilerek yapılan sayı sıfatlarıdır . “-z” eki doğumla , akrabalıkla ilgili sıfatları yapar. Sayıları azdır . İkiz (çocuklar) , üçüz (kardeşler) ...

c-   Soru Sıfatları : Nesneleri soru yoluyla belirten sıfatlara soru sıfatları denir .Bu sıfatlar nesnelerin hangi özelliklere sahip olduğunu , yerini , sayısını , aynı çeşit nesnelerden farkını sormaya yarayan adlerdir . kaç (kişi) , hangi (okul) , ne (zaman) , kaçar (portakal) , neredeki (sokak) ...

d-   Belirsizlik Sıfatları : Nesnelerin durumunu , biçimini , sayısız belirsiz bir şekilde anlatan sıfatlara denir . Bir (akşam) , bütün (okullar) , başka (yerler) , bazı (insanlar) , her(gün) , birkaç (kişi) , çoğu (kimseler) , çok (ev) , hiç (kimse) , falan (kişi) , az (pirinç) , fazla (para) , öbür (sabah) , kimi (çocuklar) .

Paylaş:Facebook Twitter Google+